1. Home
  2. Onderzoek
  3. Onderzoeksprojecten
  4. Klimaatrobuuste landbouw en verdienmodellen

Klimaatrobuuste landbouw en verdienmodellen

Het veranderende klimaat heeft een enorme impact op het watersysteem en de landbouw in Nederland. Het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw onderzoekt hoe agrariërs kunnen bijdragen aan een klimaatrobuust landschap, welke verdienmodellen hierin mogelijk zijn en hoe zij het verdienvermogen van hun bedrijf op peil kunnen houden. Binnen dit thema is er ook aandacht voor de maatschappelijke baten die klimaatrobuuste landbouw oplevert en de mogelijke kosten die hieraan verbonden zijn.

watersysteem

Klimaatverandering in beeklandschappen

Een deel van het onderzoek richt zich specifiek op Nederlandse beeklandschappen. Beeklandschappen zijn gekenmerkt door een reliëf van hoger gelegen koppen, flanken en lager gelegen beekdalen. Ten behoeve van de landbouw zijn in de afgelopen decennia veel beken rechtgetrokken en beekdalen ontwaterd. Hierdoor heeft het landschap zijn sponswerking verloren en kan het minder goed water vasthouden. Dit maakt beeklandschappen bijzonder gevoelig voor extreem weer en klimaatverandering.

Maatschappelijke ambities

Agrariërs in beeklandschappen krijgen te maken met de risico’s van extremere weerspatronen waarin de winters natter en de zomers droger worden. Bovendien voelen agrariërs ook de druk van maatschappelijke ambities om het landschap klimaatrobuuster in te richten. Een klimaatrobuuste inrichting van beeklandschappen gaat namelijk gepaard met het terugbrengen van meanders, het inrichten van waterbergingsgebieden en het aanhouden van een natuurlijker waterpeil. Hierdoor kunnen landbouwgronden verloren gaan. Ook kan een hoog waterpeil ongunstig zijn voor de landbouw en daarnaast kunnen onttrekkingsverboden in tijden van droogte opbrengsten aantasten.

Verdienvermogen van agrariërs

Binnen het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’ onderzoekt het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw welke gevolgen klimaatverandering heeft op de bedrijfseconomische resultaten van agrarische bedrijven. Hiernaast wordt gekeken naar hoe agrariërs kunnen bijdragen aan een klimaatrobuuste landschapsinrichting en hoe een klimaatbestendige bedrijfsvoering financieel haalbaar is.

Vergoedingen voor ecosysteemdiensten zijn cruciaal

Uit het onderzoek blijkt dat klimaatverandering serieuze gevolgen kan hebben op het verdienvermogen van agrariërs in beeklandschappen. Het toepassen van klimaatrobuuste landbouwkundige maatregelen en klimaatbestendige alternatieve teelten kunnen in de toekomst met een conventionele bedrijfsvoering concurreren. Desondanks is een belangrijke conclusie dat klimaatrobuuste landbouw op financieel vlak momenteel weinig bedrijfseconomisch perspectief biedt voor agrariërs, maar wel verschillende maatschappelijke baten levert. Het vergoeden van ecosysteemdiensten kan een instrument zijn om de transitie naar klimaatrobuuste landbouw en klimaatrobuuste beeklandschappen te versnellen.

Toekomstig onderzoek: NAT en WUNDER

Hiernaast is het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw betrokken bij de onderzoeksprojecten ‘WUNDER’ en ‘NAT’. Binnen WUNDER wordt een model ontwikkeld om de effecten van droogte beter te begrijpen. Een onderdeel hiervan is om droogte-effecten te koppelen aan financiële gevolgen voor agrariërs. NAT richt zich meer op de landschapsschaal. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de gevolgen van een klimaatrobuuste landschapsinrichting op het verdienvermogen van agrariërs en welke implicaties dit heeft voor bestuur en beleid.

Looptijd

  • SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’: 1 september 2022 tot 28 februari 2025
  • NWO-project ‘NAT: Nature-based approaches for climate-robust, sustainable and productive sandy-soil landscapes’: 15 januari 2023 tot 1 september 2028
  • NWO-project ‘WUNDER - Water Use and Drought Ecohydrological Responses of Agricultural and Nature Ecosystems in the Netherlands: Towards Climate-Robust Production Systems and Water Management’: 8 juli 2022 tot 8 juli 2028

Publicaties en kennisproducten

Afstudeeropdrachten

2024: Natuurinclusief & Economisch Sterk: Het Pad Voorwaarts voor de Buulder Aa (Boom, G. van den (Student); Dijck, M. van (Student); Bennenbroek, M. (Student); Claassen-Meijer, C.) HBO Kennisbank

2023: De weg naar een klimaatrobuust beekdallandschap (Righard, M. (Student); Sesink Clee, B. (Student); Witlox, T. (Student); Bekker, J.M. de; Dortlandt, M.H.J.; Weerman, E.J.) HBO Kennisbank

Hoofdrapport

2025: Hoofdrapport van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Samenvatting van de resultaten van 4 werkpaketten, met focus op het bodem- en watersysteem, het agrarisch perspectief, het bedrijfseconomische perspectief en governance- en samenwerkingsarrangementen. Groenkennisnet - Landbouw in klimaatrobuuste beeklandschappen 

Bedrijfseconomisch perspectief

2025: ‘Bedrijfseconomisch perspectief van klimaatrobuuste landbouw in beeklandschappen’. Samenvattend verslag van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’ over het effect van klimaatverandering op het verdienvermogen van agrariërs, de economische rendabiliteit van landbouwkundige maatregelen en alternatieve teelten. Greeni

2025: ‘Onderzoeksopzet en achtergrond project’. Opzet van het onderzoek van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

2025: ‘Toekomstperspectief beeklandschappen’. Gevolgen van klimaatverandering op het verdienvermogen van agrariërs in beeklandschappen. Onderdeel van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

2025: ‘Bedrijfseconomisch perspectief landbouwkundige maatregelen’. Analyse van de effecten van het toepassen van landbouwkundige maatregelen op het verdienvermogen van agrariërs, nu en in een toekomstig klimaatscenario. Onderdeel van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

2025: ‘Bedrijfseconomisch perspectief alternatieve teelten’. Analyse van de financiële rendabiliteit van een aantal alternatieve teelten die geschikt zijn voor droge of natte omstandigheden. Bevat een inschatting van opbrengsten in een toekomstig klimaatscenario. Onderdeel van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

2025: ‘Kosten-batenanalyse klimaatrobuuste landbouw’. Methodiek voor het opstellen van een maatschappelijke kosten-batenanalyse van klimaatrobuuste landbouw op gebiedsniveau. Bediscussieert handelingsperspectieven van verschillende belanghebbende partijen. Onderdeel van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

Rekentool

2025: ‘Rekenen aan kleinschalige maatregelen in klimaatscenario’. Rekentool waarmee het effect van landbouwkundige maatregelen op het bedrijfseconomisch resultaat van agrariërs kan worden berekend, nu en in een toekomstig klimaatscenario. Onderdeel van werkpakket 3 van het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’. Greeni

Neem contact op

Betrokken lectoraten

  • afbeelding Lectoraat Verdienvermogen voor natuurinclusieve landbouw

    Lectoraat Verdienvermogen voor natuurinclusieve landbouw

    Het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw richt zich op de vraag hoe er in een ander samenspel tussen boeren, maatschappij en overheid nieuwe kansen kunnen ontstaan voor natuurinclusieve ondernemers. Ook kijkt het lectoraat naar hoe er voor boeren die aan de slag willen met natuurinclusieve landbouw een verdienmodel met voldoende verdienvermogen kan ontstaan.

  • zandloper-ellenweerman

    Lectoraat Klimaatrobuuste landschappen

    Het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen: 'verbinden van landbouw en natuur' richt zich op de vraag hoe andere vormen van landbouw kunnen bijdragen aan het verbeteren van waterkwaliteit en biodiversiteit door op een slimme manier gebruik te maken van het landschap.