Binnen het Innovatiekwartier Den Bosch werken onderwijs, overheid, ondernemers én bewoners intensief samen aan de stad van morgen. Studenten van HAS green academy dragen hier ook aan bij binnen het meerjarige programma Smart Climate Adaptive Environment (SCAE). Dit doen ze door te onderzoeken hoe groene daken bijdragen aan een duurzamere stad.
In samenwerking met partijen als SPARK Makers Zone, Yuverta, Avans en de gemeente ’s-Hertogenbosch, die het gebied herontwikkelt, testen zij onder begeleiding van kwartiermaker Coen van Dongen en Applied Geo-Information Science docent Maurits met sensoren het klimaatrendement van groene versus traditionele daken.
“Er is sprake van een quadrupel helix-samenwerking,” aldus Maurits. “Onderwijs, onderzoek, overheid en burgers werken samen aan innovatie.”
De studenten meten temperatuur, luchtvochtigheid en bodemvocht in 7 fieldlabs, waaronder het dak van de HAS, en analyseren de datakwaliteit om betrouwbare inzichten te verkrijgen.
Er is sprake van een quadrupel helix-samenwerking. Onderwijs, onderzoek, overheid en burgers werken samen aan innovatie.
Het project rond groene daken draait inmiddels al bijna 3 jaar en wordt er continu getest en geanalyseerd. “We kijken naar verschillende soorten daken", vertelt Maurits. “Blauwe daken (met waterbuffering), gele daken (met zonnepanelen) en combinaties daarvan met groene daken (met planten en kruiden). De vraag is: welke combinatie werkt het best?
Volgens Marije en Yannic, beide Applied Geo-Information Science-studenten, zijn vooral de verkoelende effecten van groene daken in stedelijke gebieden belangrijk vanwege het Urban Heat Island-effect. In de zomer kunnen steden opwarmen, en juist daar zorgen groene daken voor meer afkoeling.
Hoe meer groen je hebt, hoe meer het ook afkoelt. Maar vaak is de hoofdreden voor mensen niet eens dat koelende effect, maar eerder de esthetische waarde: het ziet er gewoon mooi uit
Een verrassende observatie uit het onderzoek: niet elk groen dak werkt verkoelend. “Sedumplanten, die veel gebruikt worden op daken vanwege hun robuustheid, houden water goed vast en gaan zuinig met vocht om. Dat klinkt duurzaam, maar als ze niet genoeg water hebben, verdampen ze ook bijna niets. En juist die verdamping zorgt voor verkoeling”, legt Maurits uit.
Het team ontdekte dat een groen dak zonder voldoende wateropslag of irrigatie op hete dagen zelfs kan bijdragen aan extra opwarming. “Als het substraat te droog is, overleven de plantjes wel, maar ze koelen niet meer,” aldus Maurits. “In sommige situaties wordt het dak zelfs warmer dan een regulier grijs dak. Dat wisten veel partijen nog niet.”
Toch draait het bij groene daken niet alleen om verkoeling. “Een minstens zo belangrijke reden om groene daken aan te leggen is biodiversiteit,” benadrukt Maurits. “Daken kunnen een rol spelen in het creëren van groene corridors in de stad: routes waardoor insecten en andere dieren zich makkelijker kunnen verplaatsen van park naar park.”
Maurits besluit: “Dit project is een mooi voorbeeld van hoe praktijkgericht onderzoek studenten, bedrijven en overheden met elkaar verbindt. En hoe we samen leren: wat werkt wel, wat werkt niet, en hoe kunnen we het beter doen?” Daarbij benadrukt hij dat het belangrijk is om voorzichtig te zijn met het trekken van conclusies. “Dat een groen dak niet altijd beter presteert dan een traditioneel dak, is geen definitief oordeel, maar een interessante observatie. Het roept juist nieuwe vragen op. We willen nu verder onderzoeken welke factoren precies bepalen wanneer een groen dak wél of juist niet effectiever is.” Die verdieping is volgens hem essentieel om de juiste keuzes te maken in de verduurzaming van stedelijke gebieden. In vervolgonderzoek wil het team dit effect nog nauwkeuriger vastleggen met bodemvochtsensoren.
We willen onze dank uitspreken aan onze waardevolle partners Tygron, Groendakcoach, Yuverta en Gemeente ’s-Hertogenbosch . Dankzij hun expertise, ondersteuning en samenwerking kunnen we dit innovatieve onderzoek naar groene daken en klimaatadaptieve oplossingen succesvol uitvoeren.
Smart Climate Adaptive Environment (SCAE) is sinds 2022 een meerjarig onderzoeksprogramma. Het doel is om tot versnelde acceptatie en invoering van regionaal optimale klimaat-adaptieve maatregelen te komen. Daartoe wordt het rendement van klimaat-adaptieve maatregelen in de openbare ruimte op meerdere fieldlabs gemeten, gemonitord en vertaald naar het feitelijke klimaatrendement van deze fieldlab.
Docent Applied Geo-Information Science - Trailblazer DI-Lab
Hogeschooldocent Applied Geo-Information Science en teamlid HAS International Projects
