17:00 Inloop met broodje en soep
18:00 Isabelle van der Zanden
19:00 Pauze
19:15 Ciska Veen
20:15 Afronding
College What about Soil: 'Van akker tot voedselbos: het bodemleven onder de loep'
Sluit donderdag 9 oktober 2025 van 17.00 – 21.00 uur ook aan bij het college 'What About Soil'. Isabelle van der Zanden en Ciska Veen zijn te gast om het thema van de avond te belichten: ‘Van akker tot voedselbos: het bodemleven onder de loep’. Meld je aan voor het college onderaan deze pagina. LET OP: dit college is fysiek dus NIET online. Aanmelden kan tot 9 oktober. Aanmelden voor het eten kan tot 2 oktober 2025.
Over het thema: 'Van akker tot voedselbos: het bodemleven onder de loep'
Bodemleven is cruciaal voor het aansturen van bodemprocessen, zoals de kringloop van koolstof en voedingsstoffen. Deze processen hebben een grote invloed op de productiviteit van planten via het beschikbaar maken van voedingsstoffen en op ons klimaat via de uitwisseling van koolstof tussen bodem en atmosfeer. In moderne landbouw worden deze bodemprocessen vaak heel precies gereguleerd door beheer en speelt bodemleven een minder grote rol. Echter, dit heeft veel negatieve effecten op de omgeving en op biodiversiteit. Er is daarom een toenemende interesse om landbouw te verduurzamen, met daarin een grotere rol voor het bodemleven.
In de eerste lezing gaan zoomen we in op een vrij radicale manier van extensiveren met een grote rol van het bodemleven, in voedselbossen. Dit is een vorm van landgebruik zonder externe inputs, met een ongestoorde bodem en een grote diversiteit aan vaste planten (o.a. fruit- en notenbomen, bessenstruiken, kruiden). Bovengronds is aangetoond dat voedselbossen een positieve invloed hebben op bestuivers en broedvogels, maar wat er in de bodem gebeurt als je een voedselbos aanplant is nog niet eerder onderzocht. Tijdens deze lezing zul je horen over vijf jaar onderzoek naar bodembiodiversiteit in Nederlandse en Belgische voedselbossen.
Het programma
Over de sprekers
Isabelle van der Zanden
Isabelle van der Zanden studeerde biologie en bodemkunde met de ambitie om aan natuurlijke landbouwsystemen te werken. Na onderzoek in agroforestry systemen in België kwam ze al snel uit bij de Nederlandse voedselbosbouw beweging. Voor Stichting Voedselbosbouw Nederland (VBNL) hielp ze met het opzetten van de twee grootschalige pilotprojecten en ondersteunde ze boeren bij het aanplanten van nieuw voedselbosareaal. Dit werk deed ze naast het runnen van een eigen Community Supported Agriculture (CSA) tuin onder de rook van Amsterdam. Met al die nieuw aangeplante voedselbossen kwamen er ook steeds meer vragen naar boven drijven: wat gebeurt er met het bodemleven wanneer je zo’n voedselbos aanplant? En hoe zit het met koolstofopslag? In samenwerking met de Wageningen Universiteit, HAS Den Bosch, AERES, Stichting VBNL en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) werkte ze aan een plan voor meerjarig onderzoek, dat ze uiteindelijk zelf bij het NIOO is gaan uitvoeren. Nu, vijf jaar later, is het project afgerond en is het tijd om alle bevindingen naar buiten te brengen.
Ciska Veen
Ciska Veen is hoofd van de afdeling Terrestrische Ecologie en bodemecoloog bij het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen. Met haar groep, onderzoekt ze hoe het bodemleven fundamentele ecosysteemprocessen aanstuurt, zoals de cyclus van voedingsstoffen en de opslag van koolstof. Ze gebruikt haar kennis om bodemgemeenschappen te sturen voor duurzaam landgebruik. Voor haar onderzoek combineert ze mechanistische experimenten in het laboratorium met grote veldstudies en werkt ze samen met eindgebruikers om ideeën te testen in de praktijk. Ciska promoveerde in 2011 aan de Rijksuniversiteit van Groningen en deed tussen 2011 en 2014 onderzoek naar de kringloop van koolstof en voedingsstoffen in subarctische ecosystemen in noord Zweden. Naast haar werk is Ciska Veen een van de oprichters en de voorzitter van het Nationaal Centrum voor Bodemecologie (NCSE), een organisatie die bodemecologen in Nederland verbindt. Ze is ook voorzitter van de beheeradviescommissie van het Gelders Landschap en Kastelen, waar ze helpt om ecologische kennis in te zetten voor duurzaam beheer van natuurgebieden.